تاریخ یک توهم
در دهه 1960 برخی صاحبنظران اقتصادی معتقدند بودند شوروی در طی یک نسل از نظر درآمد سرانه از ایالات متحده سبقت خواهد گرفت؛ حتی تا اواسط دهه 1970 نرخ رشد سرانه تولید ناخالص داخلی ( جی دی پی ) واقعی اغلب در شوروی بیش از ایالات متحده بود .

جالب است بدانیم حتی در کل دوره 1950 تا 1989 ( پس از جنگ جهانی دوم تا نزدیک به فروپاشی شوروی ) متوسط نرخ رشد اقتصادی امپراتوری سرخ بالاتر از یانکی های سرمایه دار بود؛ برخی پژوهش های تجربی اخیر نشان می دهد نرخ رشد بلندمدت کشورهای موسوم بلوک شرق با اقتصادهای غیربازار آنقدرها متفاوت از همتایانشان نبود که اقتصاد بازار را پذیرفته بودند ، در میان کشورهای در حال توسعه وضعیت رشد در اقتصادهای برنامه ریزی شده ( یا به اصطلاح سوسیالیستی ، دستوری ، دولتی ) اندکی بهتر از اقتصادهای بازاری بود و در مورد کشورهای توسعه یافته و ثروتمند البته قضیه برعکس بود .

اما علت چه بود ؟ اقتصاد برنامه ریزی شده در مراحل اولیه توسعه به طور نسبی خوب عمل می کنند؛ به این معنا که در کشورهایی با اقتصاد عمدتا کشاورزی و در ابتدای مسیر صنعتی شدن که بسیاری منابع اقتصادی یا به کار گرفته نشده اند یا به شکل بهره ور قابل استفاده نیستند ، برنامه ریزی اقتصاد می تواند تخصیص منابع را بهبود بخشد و خطوط تولید و فناوری های پایه ای و ساده را به وجود آورد . از این طریق دولت می تواند بخش های بزرگی از اقتصاد را مدرن کند .

در شوروی بسیاری از کارگران از بخش کشاورزی به صنعت رفتند ، درصد حضور زنان در نیروی کار افزایش چشمگیری یافت ، سطح تحصیلات در جمعیت بسیار بالاتر رفت؛ با تمرکز بر روی صنایع پایه ای و زیرساخت ها ، مسأله هماهنگی در اقتصاد که دشواری اصلی کشورهای توسعه یافته در اقتصاد بازار است حل می شود . از مسأله وسعت سرزمینی و مانند آن که بگذریم ، به برکت صنایع سنگین قدرتمند و زیرساخت های مدرن شوروی بود که سرخ ها توانست جلوی ارتش آلمان نازی ایستادگی کنند و هیتلر را شکست دهند . به عبارت دیگر اقتصاد برنامه ریزی شده در " رشد افقی " در مراحل اولیه خوب عمل می کند .

اما با گذشت زمان ، به پایان رسیدن ذخیره منابع اصلی اقتصاد و پیچیده تر شدن اقتصاد این " رشد افقی " به پایان نزدیک می شود ، اقتصادهای برنامه ریزی شده بلوک شرق از ایجاد تحولات و نوآوری های فناوری عاجز ماندند ، آنها در افزایش کارایی و خلاقیت از پس بلوک غرب عقب برنیامدند ، این اقتصاد ها با بحران های " ذاتی " نظیر " اطلاعات " ، " انگیزه " و " نوآوری " روبه رو اند که کار آنها را در " رشد عمقی " دشوار می کند و سرانجامی جز شکست ندارند .

هرچقدر هم به اصطلاح دنبال اقتصادهای ترکیبی برویم که جنبه های خوب هردو نوع اقتصاد را داشته باشد ، باز گریزی از آن بحران های ذاتی ( بحران اطلاعات ، انگیزه و نوآوری ) اقتصاد برنامه ریزی شده ( بخوانید اقتصاد سوسیالیستی ) نداریم ، نمونه ای از این تفنن ها در به اصطلاح رفرم 1968 مجارستان بود که البته نتیجه ای مطلوبی را هم به بار نیاورد .

رقابت مولفه اساسی اقتصاد بازار است؛ تا وقتی شرکت ها را در برابر آزمون بازار واقعی قرار ندهیم ، امیدی به ثروت آفرینی واقعی نیست ، فقط رقابت است که می تواند آن " خوی حیوانی " ( انیمال اسپیریت ) انسان ها را در جهتی مناسب به کار اندازد . از طرفی در مورد مناسبات اجتماعی هم بازار یک ویژگی بی بدیل دارد؛ به قول هربرت اسمیت ، متفکر لیبرال نامدار ، فقط رقابت و مناسبات بازار است که می تواند انسان هایی که به قول هابز گرگ یکدیگرند را در اجتماع به شکل مناسبی کنار هم نگه دارند و میل ذاتی آنها به توحش را ارضا کند و این چیز کمی نیست
0
جستجو در سایت
استارت آپ ها

ایده ها برای استارت آپ موجب رونق کسب و کارهای اینترنتی

آینده / استارت آپ

استارت‌آپ‌ها ادبیات بازار سرمایه را بلدند؟

استارت آپ

صدور تاییدیه دانش بنیانی شتابدهنده صدر فردا

اخبار / استارت آپ

اپلیکیشن شارژاپ

گوناگون / استارت آپ / رپرتاژ آگهی / بازتاب

جذاب‌ترین ایده‌های B2B در سال 2020

استارت آپ

۱۰ استارتاپ که بدون سرمایه به سوددهی رسیدند

استارت آپ

ایده ها و پیشنهاد برای استارت آپ در سال جدید

راهکارها و ترفند ها / استارت آپ

استارت‌آپ ایرانی؛ مرجع اول زنان افغان

استارت آپ

شروع یک کسب و کار نوپا پلتفرمی

استارت آپ

برنامه شبکه اجتماعی تیندر

گوناگون / معرفی وب سایت / استارت آپ

10 استارت آپ برتر تاکسیرانی جهان

استارت آپ

پخت پیتزاهای هیجان انگیز با هوش مصنوعی

آینده / استارت آپ

ایده‌ های استارتاپی فراموش شده‌

دورنما / بازار / استارت آپ

اپل، استارتاپ فناوری خودران Drive.ai را تصاحب کرد

استارت آپ

بررسی مهمترین چالش‌های تیم‌های استارتاپی

استارت آپ

نگرانی کاربران از هزینه تعمیر و تامین قطعات

گفت و گو / بازار / استارت آپ

مصاحبه با مدیرعامل و بنیان‌گذار استارتاپ Moz

گفت و گو / استارت آپ

آشنایی با استارت آپ های حوزه مدیریت آب

استارت آپ

راه اندازی ۷۰ استارت آپ توسط نخبگان ایرانی

استارت آپ

معرفی هشت استارت‌آپ‌ موفق ایرانی در حوزه فینتک

استارت آپ

اولین مرورگر شرعی دنیا

استارت آپ

از صفر تا پیست

استارت آپ

معرفی برترین استارتاپ‌های CES 2019

اخبار / استارت آپ

تبلیغات
درباره ما

مجله اینترنتی دیپروتد نشریه مجازی بر بستر اینترنت به مسائل آموزشی و مقالات پیرامون کسب وکار های نوپا یا استارت آپ ها و سبک زندگی است فعالیت و محتوای مطالب ارائه شده در سایت همه بیشتر در حوزه مدیریت، کارآفرینی ، روانشناسی ،اقتصادی و فناوری اطلاعات است نام اصلی دیپروتد "ریشه های عمیق " با مجوز رسمی از هیات نظارت برمطبوعات مشغول به فعالیت است

ما را در شبکه های اجتماعی دنبال کنید