انتقادپذیری و توجه به ایده‌های مخالف در نگاه اول اثری بازدارنده برای مؤسسان استارتاپ دارد؛ اما توجه به این نظرات نیز تا حدی ضروری است.

مقاله‌ها و آموزش‌های متعدد کارآفرینی به مؤسسان استارتاپ‌ها توصیه می‌کنند که بدون توجه به نظرات مخالف و با ایمان خالص به ایده و تیم خود، در مسیر پیشرفت شرکت نوپا قدم بردارند. به بیان دیگر این مقاله‌ها ادعا می‌کنند که خوش‌بینی مهم‌ترین فاکتور شخصیتی یک مؤسس استارتاپ است. آن‌ها به شما می‌گویند که به هیج انتقادی گوش ندهید.

همه‌ی ما به این نکته اذعان داریم که با تصور بدبینانه و ناامید، هیج موفقیتی حاصل نمی‌شود. با این حال بی‌توجهی به تمام انتقادات می‌تواند باعث بحرانی بزرگ در مسیر کاری شود. عموم کارآفرینان رؤیاها و ایده‌های بزرگ دارند و به‌قدری مجذوب خود و عملکردشان هستند که برخی اوقات معایب بزرگ کار را نادیده می‌گیرند. واقعیت این است که با شنیدن نظرات فردی با نگرانی‌های معقول، می‌توان در زمان، هزینه و انرژی افراد زیادی صرفه‌جویی کرد. احاطه شدن با افرادی که همیشه نظرات منفی دارند، باعث از بین رفتن ایده‌ها و کاهش عملکرد می‌شود؛ اما این بدان معنا نیست که هر انتقادی را نادیده بگیرید.

جیم ران، کارآفرین مشهور و سخنران انگیزشی جمله‌ای مثال‌زدنی دارد: «ما میانگین پنج نفری هستیم که با آن‌ها ارتباط داریم.» با توجه به این جمله می‌توان گفت مغز هر فرد پر از ایده‌هایی است که این پنج نفر تأیید می‌کنند یا در مورد آن بحث می‌کنند. نظرات افراد دیگر نیز می‌تواند در زندگی ما تأثیرگذار باشد. شاید ایده‌ی یک نفر در مورد تفکر بیشتر در زمینه‌ی کسب و کار (با ظاهری نگران‌کننده و منفی)، تأثیری مفید برای ما داشته باشد.

پس از درک فواید گوش دادن به انتقادها، با این سؤال مواجه می‌شویم که چگونه این روند را به‌صورت بهینه اجرا کنیم. به بیان دیگر چگونه بهترین انتقادها برای شنیدن و عمل کردن را انتخاب کنیم تا در دام منفی‌گرایی گرفتار نشویم.

۱- انتقادهای مفید را کشف کنید

نکته‌ی مهم برای مؤسس استارتاپ این است که همیشه وقت کمی دارد. در نتیجه گوش دادن به تمام انتقادات و توجه جدی به آن‌ها، یکی از سرمایه‌های اصلی او را هدر خواهد داد. برای جلوگیری از چنین حالتی در قدم اول باید بتوانید انتقادات مفید را که ارزش شنیدن دارند کشف کنید. در قدم اول به دنبال دلیلی برای تأیید مفید بودن انتقاد باشید. به بیان دیگر مطمئن شوید که انتقاد وارده وسیله‌ای برای ناامیدی یا خراب کردن مسیر حرکت نیست.

برای شناخت انتقادات قابل تأمل می‌توان ابتدا به شخص ارائه‌دهنده دقت کرد. انتقادهای  دو دسته از افراد عموما مفید و قابل شنیدن هستند: دسته‌ی اول افرادی که همیشه از شما حمایت کرده‌اند و دسته‌ی دوم آن‌هایی که در همه‌ی حالات با شما و همراه تیم‌تان یا جزئی از آن بوده‌اند. گروه اول سرمایه‌گذاری معنوی استارتاپ هستند و در سؤالات، چالش‌ها و نگرانی‌های شما شریک خواهند ماند. گروه دوم همراهانی هستند که خطرات پیش رو را به شما گوشزد می‌کنند و سؤالات و چالش‌هایی برای تفکر بیشتر ارائه می‌دهند.

۲- سؤال بپرسید

سؤال پرسیدن ساده‌ترین مرحله در توسعه‌ی تفکرات ذهنی در مسیر پیشرفت است. شما باید از منتقدین و حامیان خود سؤالاتی بپرسید که دلایل نظرات آن‌ها را مشخص کند. اگر یکی از دوستان شما محصول شرکت را عالی توصیف می‌کند، از او دلیل تأییدش را بپرسید. او را در مقام مشتری قرار دهید و بپرسید چرا محصول شما را می‌خرد؟ چه مقدار هزینه برای این محصول پرداخت خواهد کرد؟ چه چیزی نیاز دارد که شما تأمین نکرده‌اید؟

حتی اگر دوستتان فردی حرفه‌ای در زمینه‌ی استارتاپ شما نباشد، باز هم می‌تواند مانند یک مشتری صادق پاسخ بدهد و به‌نوعی در تحقیقات بازار نقش داشته باشد. در حالت دیگر که از دوستی حرفه‌ای یا کارآفرین این سؤالات را بپرسید، دید حرفه‌ای‌تری نسبت به ایده پیدا خواهید کرد و بعلاوه، طرز تفکرات نسبت به استارتاپ و وضعیتش صیقل می‌خورد.

۳- تناقضات را بررسی کنید

قطعا در میان ایده‌های شنیده‌شده با مواردی متناقضی روبه‌رو خواهید شد. ممکن است یکی از دوستان انتقادی داشته باشد که در نظر دیگری کم‌اهمیت است یا حتی مزیت محسوب شود. علاوه بر آن، انتقادات را برای افرادی که با تمام ایده‌هایتان موافق هستند، بازگو کنید. شاید آن‌ها به این موارد توجه نکرده باشند یا آن‌ها را نقطه‌ی ضعف خاصی ندانند.

در نهایت به این نکته توجه کنید که انتقادات همیشه در نگاه اول ترسناک هستند؛ اما در بلندمدت می‌توانند به بهترین سرمایه‌ی شما تبدیل شوند. بدون انتقاد و بازخورد، احتمال دچار شدن به مشکلات و چالش‌های مخرب افزایش می‌یابد. البته مؤسس استارتاپ نباید به نظرات همه‌ی افراد گوش دهد؛ اما بهتر است گروهی از منتقدین دلسوز و قابل اعتماد در اطراف خود جمع کند. بدون این گروه منتقد، احتمال گرفتار شدن در طرز فکر فوق مثبت‌اندیش بالا می‌رود