این روزها همه از استارتاپ ها حرف می‌زنند و هر جای جهان که بروی، هر شهری می‌خواهد هاب استارتاپی باشد و درباره ایجاد بدل سیلیکون ولی رویاپردازی می‌کند. همه می‌خواهند نسخه‌ای از شتاب‌دهنده موفق YCombinator داشته باشند؛ اما در خود سیلیکون ولی چه؟

 به نظر می‌رسد که در آنجا عصر طلایی استارتاپ ها به پایان رسیده است. حتما شما هم فکر می‌کنید که کارآفرینان تکنولوژِی دارند تمامی جنبه‌های اقتصاد را تغییر می‌دهند و کسب‌وکارهای بزرگ دیگر دایناسورهای خسته‌ای هستند که به‌زودی در چنگال این درندگان سریع و تیزچنگ، تکه و پاره می‌شوند.

اما نه. اینها همه مال یک دهه گذشته بود. ما امروز در دنیای جدیدی هستیم که در آن شرایط به نفع «بزرگ‌ترها» رقم می‌خورد. شرکت‌های بزرگ و مدیران اجرایی و نه استارتاپ ها و کارآفرینان، صاحب دهه آینده هستند و فارغ‌التحصیلان امروز، احتمالا به‌جای اینکه بخواهند پا جای پای امثال زاکربرگ بگذارند، برای آنان کار خواهند کرد.

اگر به تاریخ نگاه کنیم، رشد سریع وب در سال‌های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۶ شرکت‌هایی مثل آمازون، فیس‌بوک و گوگل را پدید آورد؛ چون اینترنت پدیده جدیدی بود و تعدادی جوان می‌توانستند در گاراژ خانه‌شان وب‌سایتی بالا بیاورند و میلیون‌ها دلار کاسب شوند. بعد دوره رشد موبایل هوشمند از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۶ موجب پدید آمدن امثال اوبر و اینستاگرام و واتس‌اپ شد. درباره موبایل هوشمند هم همین پدیده اتفاق افتاد؛ اما به نظر نمی‌رسد پدیده انقلابی دیگری در راه باشد؛ بنابراین خبری از جوانان و گاراژ و پول پارو کردن هم نخواهد بود. وب از سوی کسب‌وکارهای بزرگ قبضه شده و تقریبا همه مردم جهان دیگر موبایل هوشمند دارند. فناوری‌های امروز پیچیده و گران هستند و این به نفع سازمان‌های بزرگ با سرمایه هنگفت است. تصادفی نیست که میزان سرمایه‌گذاری اولیه در استارتاپ ها در ۲۰۱۷ کاهش‌یافته و بازهم تصادفی نبوده که پنج شرکت آلفابت، آمازون، اپل، فیس‌بوک و مایکروسافت تبدیل به باارزش‌ترین شرکت‌های جهان شده‌اند. آینده از آن آنهاست و پس از آنها، شرکت‌های بزرگ رده دوم؛ اما چرا؟

تقریبا همگان پذیرفته‌اند که‌موج بعدی فناوری‌های مهم شامل هوش مصنوعی، پهپادها، واقعیت مجازی و واقعیت افزوده، ارزهای رمزگذاری شده، خودران‌ها و اینترنت اشیا است. این فناوری‌ها بسیار مهم‌اند و البته مثل گوشی‌های هوشمند در دسترس استارتاپ ها نیستند. هوش مصنوعی نیاز به نوابغ و متخصصان رده‌بالا دارد و خود این متخصصان نیز بدون «داده» در حجم زیاد کاری از پیش نمی‌برند. حالا چه کسی چنین حجمی از داده را در اختیار دارد؟ بله؛ همان ۵ شرکت و البته رقبای چینی‌شان مثل علی‌بابا و بایدو.

از سوی دیگر سخت‌افزارهایی مثل پهپادها و تجهیزات اینترنت چیزها را نمی‌توان به‌سادگی ساخت؛ حاشیه سودشان اندک است و عرضه آنها به بازار گران تمام می‌شود. البته ساخت نرم‌افزار برای این تجهیزات را می‌توان استثنا کرد و آن را فرصتی برای خودنمایی استارتاپ ها دانست.

موضوع دیگر خودران‌ها هستند. این وسایل نقلیه هم بسیار گران‌اند و مانند فناوری زیستی، در این زمینه رقابت شدیدی بین غول‌ها با منابع مالی هنگفت در جریان است. شاید در این میان البته چند استارتاپ ها هم با صرف مبالغ بالا خریداری شود؛ اما نمی‌توان برای آنها شانسی در عرصه رقابت در نظر گرفت.

واقعیت مجازی و واقعیت افزوده هم نیاز به سخت‌افزار گران‌قیمت و نرم‌افزارهای پیچیده دارد. شرکت مجیک‌لیپس تقریبا ۲ میلیارد دلار سرمایه جذب کرده و هنوز محصولی هم بیرون نداده است و درعین‌حال هولولنز مایکروسافت، کاردبورد، تانگو و ARCore گوگل در کنار ARKit اپل به‌صورت موفقیت‌آمیزی در حال ساخت و توسعه پلات فرم‌های خود هستند.

ارزهای رمزگذاری شده (Cryptocurrencies) هم در میان این فناوری‌های آینده، در حال تغییر دادن و پرقدرت کردن اکوسیستم خودشان هستند و قرار نیست استارتاپ های موفق از دل آنها بیرون بیاید.

با این تفاصیل چه بر سر استارتاپ ها خواهد آمد؟ به نظر می‌رسد با مشکل مواجه می‌شوند و در آرزوی این خواهند بود که غول‌ها تملکشان کنند. البته تعدادی استارتاپ ها نوآور قطعا سربرخواهند آورد؛ اما تعدادشان بسیار کمتر از دوران اوج استارتاپ ها خواهد بود.

همین امروز نشانه‌های این وضعیت نمایان شده است. وای کامبینیتور را که به‌نوعی استاندارد برتر شتاب‌دهنده‌هاست و راه‌یابی به آن از هاروارد هم سخت‌تر است را در نظر بگیرید. سال ۲۰۱۲ ااستارتاپ هایی مثل Airbnb، دراپ باکس و Stripe را پرورش داد؛ اما امروز چه؟ همچنان به همان‌ها می‌نازد. سرمایه‌گذاری این شتاب‌دهنده ازنظر تعداد استارتاپ ها در ۶ سال گذشته در مقایسه با ۶ سال ماقبل دو برابر شده، اما نتیجه‌ای که در ۶ سال اول به دست آمد، تکرار نشده است.

از این به بعد، غول‌های فناوری قدرت بیشتری خواهند یافت و استارتاپ ها روزبه‌روز فضا را برای رقابت تنگ‌تر خواهند دید. البته این اتفاق خوبی نیست. این غول‌ها هم‌اکنون هم زیادی قدرت دارند. گوگل و آمازون آن‌چنان قدرت انحصاری بر بازار دارند که صداها برای نظارت بیشتر بر آنها به آسمان برخاسته و اخبار جعلی فیس‌بوک، رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری را به‌وضوح تحت تاثیر قرار داده است. از سوی دیگر، استارتاپ ها ازآنجاکه نگاه و روش تفکر نو دارند، در مقابل غول‌های عظیم‌الجثه‌ای که تمایلی به تغییر روش‌ها نشان نمی‌دهند، برای ما مفیدند؛ اما متاسفانه در ۵ تا ۱۰ سال آینده، به مدد همین فناوری‌های پیچیده و گران‌قیمت، غول‌ها گردنکش‌تر می‌شوند و آن‌وقت باید دعا کنیم که روزی دوباره ورق برگردد.

این مطلب ترجمه شده از مقاله عصر پسا استارتاپی از جون ایوانز است.